Trên nơi cao thẳm
(Để tưởng nhớ Nhà văn Hoàng Yến- 15.10.1922/23.2.2012
Thay lời chia buồn cùng gia đình Hiền Phương)
Đời người thoắt đến thoắt đi
Còn đây cay đắng sân si đời người
Nghe tin người đã qua đời
Đọc thơ mới biết một thời phong ba.
Còn đây lệ đắng nhạt nhòa
Còn đây một thuở mưa sa bão lòng
“Trên ngã ba mây“ (1) sóng dồn
Tình thơ thổn thức nước non mây ngàn.
Một thời lắm những trái ngang
“Nhân văn – giai phẩm“… chứa chan đau buồn
Ngục tù, hạnh phúc, tang thương
Con thơ, vợ trẻ… hai đường chia phôi…
Người nay… thôi đã xa rồi
Trên nơi cao thẳm… ngậm cười… người ơi!
Ghi chú (1): Tên bài thơ "Trên ngã ba mây" - TG: Hoàng Yến)
23.2.2012/2.3.2012
Trần Kim Lan
Hoàng Yến đã về “ngã ba mây”
NTT – Nhà văn Hoàng Yến, tên
thật là Lê Hoàng Yến (bút danh: Thạch Tiễn, Hoàng Lan, Hoàng Đức Anh), sinh
ngày 15.10.1922, đã qua đời ngày 23.2.2012. Ông là hội viên sáng lập Hội Nhà
văn Việt Nam năm 1957, nhưng đã bị “cấm bút” từ vụ Nhân văn – Giai phẩm cho đến
ngày nước nhà thống nhất 1975.
Năm 2006, nhà thơ Hoàng Cầm
giao 53 cuốn băng cassete cho tôi để nghe, sau này làm tư liệu để viết về ông.
Vì số băng quá lớn, tôi nhận 11 cuốn băng (đánh số từ 1 đến 11) về nghe. Tôi thường nghe về đêm khuya khi mọi công việc
của ngày đã tạm ổn. Mỗi băng phải nghe đến 90 phút mới hết. Với một giọng kể đều
đều, chân thành và chua xót, Hoàng Cầm cứ kể như bất tận về cuộc đời ông xoay
quanh những câu chuyện bạn bè văn nghệ và những sự kiện mà ông trải qua. Trong
11 băng tôi nghe có nhiều chuyện rất lạ. Trong đó có chuyện nhà văn Hoàng Yến
đi tù, có người vợ trẻ đẹp hiền lành bị các tổ chức vận động bỏ chồng vì chồng
tham gia nhóm NV-GP “phản động”. Vợ Hoàng Yến thấy chồng hiền lành chả có tội
gì, nhưng vì sức ép của tổ chức nên phải đưa đơn ra tòa li dị chồng. Khi ra
tòa, tòa hỏi: Tại sao chị đưa đơn li dị chồng? Chị vừa khóc vừa trả lời: Anh ấy
rất tốt với vợ con, cả họ ngoại nhà tôi đều quý anh ấy, nhưng vì tổ chức nói
anh ấy phản động nên tôi không được chung sống với kẻ phản động. Đó là một bi kịch
mà gia đình vợ chồng Hoàng Yến phải gánh chịu.
Nay đọc blog Nhật Tuấn thấy
có bài thơ dài “TRÊN NGÃ BA MÂY” của Hoàng Yến viết về người yêu, tôi nghĩ ngay
đến người vợ của ông. Phải chăng, đây là bài thơ ông dành cho người vợ mà ông gọi
là “Ngã Ba Mây”?
(Nguyễn Trọng Tạo)
TRÊN NGÃ BA MÂY
HOÀNG
YẾN
1
Tên em
chiều nhớ
hành hương .
tiếng dế đồng sương
Tên em
một thiên đường đã mất
một thiên đường chưa mở ngỏ
một thiên đường xa
cha ông để lại
di truyền anh qua kí ức
bào thai
qua vùng sáng trên trang
sách nát
qua thân xác trần truồng
những giấc mơ trôi dạt
đêm đêm tấp bến Ngân hà
Tên em
thói đời quen gọi
một bản tình
ca
2
Từ xa nghe tiếng em hát
người em là dòng nhạc
nụ cười chở đầy đôi mắt to
vạt áo em bay như một điệu hò
anh gặp em ngỡ ngàng .
như bước xuống sân ga
một thành phố lạ
giữa đêm mưa .
anh nói với em
bằng âm thanh
chưa nặn thành từ
ngữ
chưa thành tín hiệu
của dối trá lọc lừa
và em
giữa đất đồi nắng
lửa
nụ cười-hoa-sen toả sáng chung quanh .
đặt thiên nhiên vào ngự trị trong anh .
3.
Tình yêu
ai chọn được trong người tình
phần nào yêu thương .
.
phần nào
ghét bỏ
bóng thử lửa hoàng hôn
chứa trong ánh bình minh
Trong tim em .
có vàng của mặt trời
than của đêm
đen .
song giữa hai vùng đệm
có mặt trăng đến
ở
mẹ sinh ra anh
một trái tim trần
không gì
chống đỡ . .
anh nương vào mặt-trăng-em . .
như cây tầm gửi
uống sương
Trên mỗi chặng hành hương . .
em là
bóng-trăng-đường .
làm dịu vết thơng của lửa .
4-
Anh khát khao em ~ ~ ’
như khát khao sự thật
anh tin vào lời
cái không đáng tin nhất
sự thật là những ngày vui
đã héo hon
cạn mòn .
anh còn níu giữ
trong lúc em đã ra đi
mở mắt anh nào thấy gì
nhắm mắt anh nhìn ra tất cả
nhầm lẫn đầu tiên phải trả giá
nụ cười-hoa-sen toả sáng trên môi
giữa đất đồi nắng lửa
ngỡ nó là của riêng anh
hoá ra nó chẳng cười với ai cả
ấm áp bên ngoài
bên trong lạnh
giá
một nụ-cười-tượng-đá.
5-
Anh yêu em và em yêu người khác ‘
ông sao đổi ngôi
nụ hôn đổi môi
câu chuyện tình thường
.
sao người anh cào cấu đói yêu
thương
gặp trăm con suối cũng không đã khát
anh lang thang
một mình
mênh mông sóng cát
không gặp
hay đã gặp em
trên hành
tinh hoang mạc.
ôi! Sao anh không biết .
đập vỡ
những ngày
vui
để dành từng mảnh vụn .
mặt trời
khảm sáng những ngày tăm tối
chỉ thương cho thơ không biết đường nói dối
mỗi độ gió thu cởi áo cây bàng
những câu thơ
buồn quá
xé rào
sáng ra
xác thơ buồn .
rụng trắng góc trang .
đem sầu tình
treo mình trên cành gạo .
(cây gạo nào không có ma)
cứ một mùa hoa
đốt lên một hoả ngục
6-
Ngày trời
là hòn đá
ném xuống trần gian ~
.
đập tan dần ảo mộng
ngẩng đầu lên
anh quát mặt trăng .
- Hỡi con đĩ già
lộng lẫy?
giăng tơ trăng lừa ta vào bẫy
nhốt ta trong ảo vọng vĩnh hằng.
anh thôi soi mặt vào tấm gơng trăng
bỗng thấy hiện lên một khuôn mặt khác
hoá ra mình là thằng ngời hèn nhát
nhờ tình yêu
đẽo đá kê cao
nhờ tình yêu
khêu một ngọn đèn
để đợc thấy bóng mình
thành ông khổng lồ trên vách
song lại để .
cái nghèo
cướp đi chiếc áo cuối
cùng
chưaa kịp rách
nhìn nhau em thường trách ‘
anh không mặc vừa
tấm áo gấm công
danh
không tìm tiếng tăm
trong họng
súng chiến tranh
buộc lòng tay anh cầm súng ‘
(ôi? giá loài người biết đánh nhau
bằng
bông súng
trên ao làng)
Cứ ngỡ mọi thứ ấy
thuộc về dĩ vãng .
biết đâu .
em người con gái cách mạng
em vẫn mơ võng đào
trong một xứ
thích làm quan
.
7-
Anh sống với thơ
thơ chẳng nuôi sống
được ai
anh mải sống với tương lai
những giấc mơ vĩ đại
để hiện tại trôi tuột khỏi
tay
ngày dài đói rách
đêm dài bụng không
có gì trong lưng bán sạch
bắt đầu từng cuốn sách ra đi
anh bán máu
nếu cần cả mạng sống
nhưng anh không bán hi vọng
dù hi vọng đã ra nghĩa trang
Thế hệ trẻ
không-chịu-nghèo
sẽ tới
Chân trời đẩy ra xa
nhân phẩm có thịt da
nắng thơm mùi áo mới.
8-
Quá khứ
giấc mơ buồn
năm tháng
hòn đá tảng
của nỗi sợ vô hình
những dòng tro
trên lá thư
tình .
những vũng lầy nước mắt .
song cha ông ta hằng mong
mọi việc đều có hậu
đem câu chuyện tình
lọc máu xấu
gọi về những mặt trời vui .
những chiếc đèn lồng
đêm tân hôn
như thoát khỏi bùn đen
cánh sen tinh khiết
-
anh thoát khỏi quyền uy
của quá khứ đau
thơng .
mặc quá khứ muốn làm nhà tiểu thuyết
đừng để cho quá khứ cản đường
9-
Chúng mình không của hồi môn
tài sản anh chỉ một
tâm hồn
một tri thức thiếu máu
như hoa đu đủ đực
~
một trái tim yêu
trong sóng đất rì rầm
phập phồng
náo nức
chúng mình hẹn nhau
trên ngã ba mây
kí ức .
đi trong nắng gọi mưa .
máu mặt trời trong ngực ‘
như trái cây
chín mọng
đam mê
trong vườn quê .
nhiệt đới .
trong chờ đợi” ‘
và
không chờ đợi
anh lại gặp em
một cảm nhận mới
Cả người anh
tan
trong
hoa lá yêu thương
trên đầu anh
thơ
cháy hàng
thiên
như tràng pháo tết
Tình yêu
tái sinh
trong
cái chết.
1988
(Hoàng Yến)
